Οι ψηφοποιούμενοι καταναλωτές στην ΕΕ: Αυξάνονται και αυξάνονται, αλλά...
Μαρίνα Κουρμπέλα -pelazkarabo@gmail.com - Τετάρτη,27 Ιανουαρίου 2021 12.37μμ
Από το 2014 έως το 2019, το ποσοστό των χρηστών του διαδικτύουστην ΕΕ οι οποίοι αγόρασαν ή παρήγγειλαν αγαθά ή υπηρεσίες διαδικτυακά για ιδιωτική χρήση αυξήθηκε από 63 % σε 71 %· σε πέντε κράτη μέλη ( Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία , Ολλανδία, Σουηδία, Γερμανία)τα αντίστοιχα ποσοστά υπερέβησαν το 80 % . Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι εξίσου προστατευμένοι τόσο για τις συνήθεις όσο και για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές τους. Οι κανόνες θα πρέπει να προσαρμοστούν στο συνδεδεμένο περιβάλλον ώστε να εξασφαλίζεται ότι, λόγου χάρη, οι έξυπνες οικιακές συσκευές δεν διατρέχουν κινδύνους κυβερνοασφάλειας, και ότι οι διαδικτυακές προσφορές πιστώσεων παρέχουν τις αναγκαίες πληροφορίες κατά τρόπο εύκολα αναγνώσιμο και προσβάσιμο σε έξυπνο τηλέφωνο.
Υπάρχει και το αλλά...
Όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλάζει ραγδαία τη ζωή των καταναλωτών, παρέχοντάς τους περισσότερες ευκαιρίες και περισσότερες επιλογές σε αγαθά και υπηρεσίες. Ταυτόχρονα όμως μπορεί να τους δυσκολέψει στη λήψη συνειδητών επιλογών και στη διαφύλαξη των συμφερόντων τους. Η υποκείμενη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων σε συνδυασμό με την ανάλυση της συμπεριφοράς και των γνωσιακών προδιαθέσεων των καταναλωτών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον επηρεασμό των καταναλωτών προκειμένου να λάβουν αποφάσεις που ενδεχομένως αντιβαίνουν τα συμφέροντά τους. Το γεγονός αυτό μπορεί να περιορίζει την αποτελεσματικότητα των ισχυόντων κανόνων που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία των καταναλωτών στο ψηφιακό περιβάλλον, μεταξύ άλλων για την καταπολέμηση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Η οδηγία όσον αφορά την καλύτερη επιβολή και τον εκσυγχρονισμό του δικαίου για την προστασία των καταναλωτών και η οδηγία για το ψηφιακό περιεχόμενο αποτελούν μείζονες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων. Η μεγάλη ταχύτητα της τεχνολογικής προόδου και ο αντίκτυπός της στην εμπειρία των καταναλωτών καθιστά απαραίτητη την ανάληψη περαιτέρω δράσεων.
Είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν οι εμπορικές πρακτικές που δεν σέβονται το δικαίωμα των καταναλωτών να προβαίνουν σε συνειδητές επιλογές, που εκμεταλλεύονται τις συμπεριφορικές προδιαθέσεις ή διαστρεβλώνουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των καταναλωτών. Οι πρακτικές αυτές συμπεριλαμβάνουν τη χρήση «σκοτεινών μοτίβων» , ορισμένων πρακτικών εξατομίκευσης που συχνά βασίζονται στην ανάλυση προφίλ, στην κρυφή διαφήμιση, την απάτη, την ψευδή ή παραπλανητική πληροφόρηση και σε παραποιημένες κριτικές καταναλωτών. Πρόσθετη καθοδήγηση χρειάζεται όσον αφορά την εφαρμοσιμότητα νομοθετικών πράξεων για την προστασία των καταναλωτών όπως της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών στις εν λόγω πρακτικές. Τελικώς, οι καταναλωτές θα πρέπει να επωφελούνται από ένα συγκρίσιμο επίπεδο προστασίας και δικαιοσύνης μέσω και εκτός διαδικτύου.
Προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές απολαμβάνουν πλήρως τα οφέλη των σημαντικών δυνατοτήτων του ψηφιακού μετασχηματισμού, τα συμφέροντα των καταναλωτών θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό ή την προσαρμογή των κανόνων που διέπουν την ψηφιακή οικονομία. Ο στόχος είναι διττός: να δημιουργηθεί ένας ασφαλέστερος ψηφιακός χώρος για τους καταναλωτές στον οποίο θα προστατεύονται τα δικαιώματά τους και να εξασφαλιστούν συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού που θα επιτρέπουν την καινοτομία στην παροχή πιο καινούριων και καλύτερων υπηρεσιών σε όλους τους Ευρωπαίους.
Κατ’ αρχάς, η αναμενόμενη πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα αποσκοπεί στον καθορισμό νέων και ενισχυμένων ευθυνών και στην ενίσχυση της λογοδοσίας των διαδικτυακών ενδιάμεσων φορέων και πλατφορμών. Ο νόμος αυτός θα εξασφαλίζει ότι οι καταναλωτές προστατεύονται εξίσου αποτελεσματικά από παράνομα προϊόντα, παράνομο περιεχόμενο και δραστηριότητες σε διαδικτυακές πλατφόρμες όπως και εκτός διαδικτύου.
Δεύτερον, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προκύπτουν σε ψηφιακές αγορές οι οποίες είναι επιρρεπείς σε αδυναμίες της αγοράς, όπως η εξουσία ορισμένων ψηφιακών πλατφορμών να επιτελούν ρόλο ελεγκτή πύλης, η Επιτροπή σχεδιάζει να παρουσιάσει επίσης έναν νόμο για τις ψηφιακές αγορές. Ο νόμος θα συνδυάζει την εκ των προτέρων ρύθμιση των ψηφιακών πλατφορμών που έχουν χαρακτηριστικά ελεγκτή πύλης με ένα δυναμικό πλαίσιο διερεύνησης της αγοράς για την εξέταση ψηφιακών αγορών που είναι επιρρεπείς σε αδυναμίες της αγοράς. Οι καταναλωτές θα είναι οι τελικοί δικαιούχοι δικαιότερων και περισσότερο διεκδικήσιμων ψηφιακών αγορών, συμπεριλαμβανομένων χαμηλότερων τιμών, καλύτερων και νέων υπηρεσιών και μεγαλύτερου εύρους επιλογών.
Παρά το γεγονός ότι η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα ευεργετική, ορισμένες χρήσεις της ΤΝ θα μπορούσαν να παραβιάσουν τα δικαιώματα των καταναλωτών και να τους βλάψουν . Μετά τη Λευκή Βίβλο για την τεχνητή νοημοσύνη και τη συνοδευτική έκθεση σχετικά με την ευθύνη και την ασφάλεια των νέων τεχνολογιών , η Επιτροπή επεξεργάζεται τα εξής:
ü
ü
Αρκούν τα μέτρα προστασίας;
Η εξέλιξη των νέων τεχνολογιών και η παγκοσμιοποίηση της παραγωγής και του λιανικού εμπορίου, μεταξύ άλλων μέσω διαδικτυακών διαύλων, εγείρουν το ερώτημα κατά πόσον οι υφιστάμενοι κανόνες ασφαλείας επαρκούν για την αντιμετώπιση των τρεχουσών εξελίξεων και για την επαρκή προστασία των καταναλωτών. Επί του παρόντος η Επιτροπή επεξεργάζεται ορισμένες πρωτοβουλίες σχετικά με την ασφάλεια των νέων τεχνολογιών, όπως:
ü
ü
ü
Η οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, η οποία παρέχει το νομικό πλαίσιο για την ασφάλεια των μη διατροφικών καταναλωτικών προϊόντων 65 , προέρχεται από μια εποχή στην οποία σπάνιζαν τα προϊόντα που λειτουργούν με ΤΝ και οι συνδεδεμένες συσκευές, όμως η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική. Οι εξελίξεις αυτές αμφισβητούν τον ισχύοντα ορισμό των προϊόντων και ελλοχεύουν νέους κινδύνους ή αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι υφιστάμενοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να πραγματωθούν, γεγονός που πρέπει να εξεταστεί και να ληφθεί υπόψη δεόντως. Η ανάπτυξη των διαδικτυακών πωλήσεων επίσης θέτει νέες προκλήσεις, καθώς οι αρχές δεν διαθέτουν πάντα επαρκώς αποτελεσματικά μέσα για την εποπτεία της διαδικτυακής αγοράς. Επιπλέον, το ηλεκτρονικό εμπόριο επιτρέπει στους καταναλωτές να αγοράζουν απευθείας από φορείς εγκατεστημένους εκτός ΕΕ, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται ο έλεγχος της ασφάλειας των προϊόντων που εισέρχονται στην ενιαία αγορά. Η επερχόμενη πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, που προβλέπεται για το 2021, θα πρέπει να παρέχει μια σαφή απάντηση στις αυξανόμενες αυτές προκλήσεις.
Επιπλέον, μια καθολικά αποδεκτή δημόσια ηλεκτρονική ταυτότητα —βασιζόμενη στην επιλογή και τη συναίνεση των καταναλωτών, καθώς και στη διασφάλιση ότι η ιδιωτικότητά τους γίνεται απόλυτα σεβαστή σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ)— θα μπορούσε να παρέχει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να διαχειρίζονται τα δεδομένα τους με απόλυτα ελεγχόμενο και ασφαλή τρόπο. Επί του παρόντος, η Επιτροπή επανεξετάζει ένα τέτοιο σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον και την προστασία των καταναλωτών .
Για να αντιμετωπιστεί ο αδικαιολόγητος γεωγραφικός αποκλεισμός, ο οποίος ασκεί διακρίσεις μεταξύ των καταναλωτών της ΕΕ που πηγάζουν από τον κατακερματισμό των αγορών κατά μήκος των εθνικών συνόρων, η Επιτροπή διενεργεί επί του παρόντος την πρώτη επανεξέταση σε βραχυπρόθεσμη βάση του κανονισμού για τον γεωγραφικό αποκλεισμό .
Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα αποσκοπεί στη διευκόλυνση του αποτελεσματικού δικαιώματος των πολιτών στη φορητότητα δεδομένων δυνάμει του ΓΚΠΔ. Το δικαίωμα αυτό έχει σαφείς δυνατότητες να θέσει τους πολίτες στο επίκεντρο της οικονομίας των δεδομένων, επιτρέποντάς τους να εναλλάσσουν παρόχους υπηρεσιών, να συνδυάζουν υπηρεσίες, να χρησιμοποιούν άλλες καινοτόμες υπηρεσίες και να επιλέγουν τις υπηρεσίες που παρέχουν τη μέγιστη προστασία δεδομένων. Η στρατηγική θα καθοδηγήσει επίσης τη δημιουργία μιας γνήσιας ενιαίας αγοράς δεδομένων και τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων.
Επιπλέον, η ψηφιακή μετάβαση έχει μετασχηματίσει ριζικά τον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με τη θέσπιση νέων τάσεων και λύσεων και τη διαφοροποίηση της προσφοράς χρηματοπιστωτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Οι μη παραδοσιακοί πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών —όπως οι FinTechs και η δανειοδότηση μεταξύ ομοτίμων— έχουν ενώσει δυνάμεις με τους παραδοσιακούς παρόχους που επίσης χρησιμοποιούν διαύλους ηλεκτρονικών αγορών ολοένα και περισσότερο. Νέα προϊόντα, όπως βραχυπρόθεσμα δάνεια υψηλού κόστους, τα οποία συνάπτονται για μικρό χρονικό διάστημα όμως μπορούν να προκαλέσουν σημαντικό κόστος για τον δανειστή, διατίθενται ολοένα και περισσότερο στην αγορά και πωλούνται ψηφιακά. Νέες τεχνολογίες, όπως οι λύσεις άμεσης πληρωμής, μπορούν να αποφέρουν απτά οφέλη για τους καταναλωτές, όμως ενδέχεται να απαιτούν ειδικά μέτρα για την προστασία τους . Η Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσφατα πρωτοβουλίες που θα βελτιώσουν την προστασία των καταναλωτών στις πληρωμές.
Η χρήση εναλλακτικών κατηγοριών δεδομένων σε συνδυασμό με την αυτοματοποιημένη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη βαθμολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας εγείρει ερωτήματα σχετικά με το ποια δεδομένα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών και επισημαίνει τους κινδύνους του αποκλεισμού από αποφάσεις που βασίζονται σε αδιαφανείς αλγορίθμους —ένας τύπος κινδύνου που είναι πιθανόν να αντιμετωπιστεί επίσης μέσω της προαναφερθείσας νομικής πράξης για τις απαιτήσεις για την τεχνητή νοημοσύνη. Επιπλέον, η υφιστάμενη νομοθεσία, όπως η οδηγία για την καταναλωτική πίστη, η οδηγία για την ενυπόθηκη πίστη, η οδηγία για τους λογαριασμούς πληρωμών και η οδηγία για την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, θα πρέπει να αναθεωρηθεί για να αποτυπώνει την αυξανόμενη χρήση των ψηφιακών μέσων και να αντιμετωπίζει τις προαναφερθείσες προκλήσεις. Θα πρέπει να ενδυναμώνει τους καταναλωτές ώστε να κατανοούν τα προϊόντα και να συγκρίνουν και να αποδέχονται ηλεκτρονικές προσφορές, προάγοντας με τον τρόπο αυτό την καινοτομία και την καταναλωτική πίστη.
Η νέα δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τον ψηφιακό χρηματοοικονομικό τομέα, όπου περιλαμβάνονται στρατηγικές για τον ψηφιακό χρηματοοικονομικό τομέα και για τις πληρωμές λιανικής, καθώς και νομοθετικές προτάσεις για τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις δρέπουν τα οφέλη της καινοτομίας και ταυτόχρονα προστατεύονται. Η αποτύπωση των συνεχιζόμενων εξελίξεων στον ψηφιακό μετασχηματισμό θα αποτελεί επίσης τμήμα της στρατηγικής για τις λιανικές επενδύσεις, η οποία θα πρέπει να επικεντρώνεται στα συμφέροντα των ιδιωτών επενδυτών και προβλέπεται για το πρώτο μισό του 2022.
Επιπλέον, ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να δημιουργήσει νέες προκλήσεις, όπως όταν οι ψηφιακές λύσεις δεν έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να επιτρέπουν την πρόσβαση και των ατόμων με αναπηρίες. Η Επιτροπή υποστηρίζει τα κράτη μέλη στη μεταφορά της ευρωπαϊκής πράξης για την προσβασιμότητα . Η εφαρμογή της μέχρι το 2025 θα συμβάλει στην άρση των προκλήσεων της ψηφιοποίησης για άτομα με αναπηρίες και θα αυξήσει τη διαθεσιμότητα προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών σε άτομα με αναπηρίες.
Τέλος, ο ψηφιακός μετασχηματισμός απαιτεί οι καταναλωτές να διαθέτουν ψηφιακό γραμματισμό και ψηφιακές ικανότητες οι οποίες θα πρέπει να προάγονται μέσω εκπαίδευσης και κατάρτισης στο πλαίσιο μιας προοπτικής διά βίου μάθησης, όπως υπογραμμίζεται στο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027 και στις στρατηγικές του προτεραιότητες.
Δράση
Έως το 2022 και μετά την επικαιροποίηση των εγγράφων καθοδήγησης σχετικά με την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και την οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών, η Επιτροπή σχεδιάζει να αναλύσει κατά πόσον υπάρχει ανάγκη για επιπρόσθετη νομοθεσία ή άλλη δράση μεσοπρόθεσμα προκειμένου να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση τόσο μέσω όσο και εκτός διαδικτύου.
Δράση
Το 2021, όπως ανακοινώθηκε στη Λευκή Βίβλο για την Τεχνητή Νοημοσύνη -ΤΝ, η Επιτροπή προβλέπει να υποβάλει πρόταση οριζόντιας νομικής πράξης για τη θέσπιση των απαιτήσεων για την ΤΝ.
Δράση
Το 2021, η Επιτροπή σχεδιάζει να ετοιμάσει πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων με στόχο την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων για την ασφάλεια των προϊόντων που απορρέουν από τις νέες τεχνολογίες και τις διαδικτυακές πωλήσεις. Συμπληρωματικά, το 2021 η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να εκπονήσει πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για τα μηχανήματα.
Δράση
Το 2021, η Επιτροπή σχεδιάζει να εκπονήσει προτάσεις για την αναθεώρηση της οδηγίας για την καταναλωτική πίστη και της οδηγίας για την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης των λιανικών
Δημοσιεύτηκε στο : pelazkarabo.blogspot.com - επιτρέπεται η αναδημοσίευση με αναφορά της πηγής
